Zamek Kamieniec w Odrzykoniu. Tu Fredro zaczerpnął pomysł na „Zemstę”

Zamek Kamieniec w Odrzykoniu

Zamek Kamieniec w Odrzykoniu, a raczej ruiny wspaniałej gotyckiej budowli z XIV wieku, to miejsce dobrze znane na turystycznej mapie naszego pięknego Podkarpacia. To tutaj, w XIX wieku hr. Aleksander Fredro, dzięki małżeństwu z Zofią Skarbkową Jabłonowską (na której rozwód czekał 10 lat!), współdziedziczką zamku, trafił na ślad wieloletniego konfliktu Skotnickich i Firlejów. Historię autentycznego sporu, któremu kres położył ślub przedstawicieli obu rodzin, wykorzystał tworząc znakomitą, dobrze wszystkim znaną komedię pt. „Zemsta”.

Ruiny gotyckiej, XIV-wiecznej, rozbudowanej w stylu renesansowym w XVI wieku budowli witają turystów na pograniczu Korczyny i Odrzykonia, w powiecie krośnieńskim (Podkarpacie). Droga prowadząca do zamku jest kręta, a okolica malownicza. Warto zaglądnąć tu, jeśli przebywasz akurat w południowej części województwa. Mimo że po świetności zamku przetrwały jedynie ruiny, i tak prezentują się okazale i zachęcają do zwiedzania. Zamek imponująco (jak na swoje skromne warunki) wygląda nocą, gdy jest pięknie oświetlony. Widziałam w maju, wracając z jednej z moich dziennikarskich wypraw; żałuję, że nie zrobiłam wtedy zdjęcia – dziś mogłabym je tu pokazać.

Zobaczcie za to ruiny zamku z lotu ptaka.

Fot. Zamekkamieniec.iq.pl

O historii pobliskiego zamku opowiedziałam dzieciom, więc wybraliśmy się na krótką wycieczkę, przy okazji zwiedzania rezerwatu przyrody Prządki (możecie o nim przeczytać w moim artykule z ubiegłego roku).

Zamek Kamieniec w Odrzykoniu – historia

Ruiny zamku położone są na wzgórzu o wysokości około 450 m n.p.m. górującym nad doliną Wisłoka. Należy on najstarszych warowni na terenie Podkarpacia, czego dowodzą odkryte na wzgórzu zamkowym ślady osadnictwa z okresu kultury łużyckiej oraz wczesnego średniowiecza. W pobliskim lesie zostało odkryte cmentarzysko ciałopalne z około XVIII-XIX wieku (źródło: epodkarpacie.com).

Zamek murowany powstał za czasów panowania Kazimierza Wielkiego – w pierwszej połowie XIV wieku i na przestrzeni wieków był wielokrotnie rozbudowywany. Pierwszy zapis o zamku  pochodzi z 1348. W dokumencie lokacyjnym wsi Osobnica koło Jasła wzmiankowany jest Mikołaj z Babic „burgrabia de Camyenecz”.

W 1396 za zasługi w obronie Wilna zamek otrzymał rycerz Klemens z Moskorzewa (herbu Pilawa), który stworzył podstawy potęgi materialnej rycerskiego rodu Pilawitów, rozbudował Zamek Wysoki, wzniósł od strony wschodniej Zamek Średni, a od strony zachodniej Przedzamcze Odrzykońskie. Na piętrze Zamku Wysokiego ulokował i uposażył kaplicę, konsekrowaną w roku 1402. Pod koniec XIV w. Kamieniec stał się rezydencją Klemensa, którego wnukowie w roku 1452 właśnie od nazwy zamku przyjęli nazwisko Kamienieckich (za Zamekkamieniec.iq.pl)

Jeśli chcielibyście bliżej poznać jego historię, polecam właśnie tę stronę. Dowiecie się sporo o następnych dziedzicach zamku, o tym, jak ucierpiał podczas potopu szwedzkiego i dlaczego coraz bardziej chylił się ku upadkowi. Gorąco namawiam was do przeczytania artykułu mojego kolegi po fachu – Antoniego Adamskiego. To skarbnica wiedzy o historii zamku i jego obecnych czasach. Naprawdę warto.

Fot. Wikipedia, Henryk Grabiński, Ruiny Odrzykonia

Zamek Kamieniec w Odrzykoniu – zwiedzanie

Już z drogi uwagę turystów przykuwa znajdujący się przy ruinach pomnik… Kościuszki. Ufundowała go 1894 r. – w setną rocznicę Insurekcji Kościuszkowskiej – okoliczna ludność.

Pomnik Kościuszki

Samochód najlepiej zaparkować na pobliskim parkingu i dojść na wzgórze pieszo. Bilety kosztują 8 zł w przypadku, gdy chcemy zwiedzić wszystkie pomieszczenia. Dzieci w wieku przedszkolnym wchodzą za darmo.

Droga prowadząca na zamek

Zamek Kamieniec – wejście

Zamek Kamieniec i słynna sala tortur

W sali tortur wiele można się dowiedzieć o genezie tortur. Znajduje się tu kilka tablic, które wyjaśniają, co robiono komu i dlaczego. Ponieważ opisy są dość drastyczne, nie czytamy małym dzieciom:-) Dowiedzą się w swoim czasie. Informacje z tablic warto przeczytać, żeby uzupełnić sobie braki w wiedzy historycznej z zakresu dawnego sądownictwa. Palenie na stosie, łoże madejowe, przyrząd do miażdżenia kości, kołyska Judasza, klatka hańby, przypalanie – tortury pełniły funkcje prewencyjną i miały na celu wymusić właściwą postawę społeczną.

Wystawa narzędzi kar

Wiecie, co najczęściej mówią rodzice, gdy wspólnie z dziećmi zwiedzają to pomieszczenie? Że wrócą tu z nimi, gdy będą niegrzeczne. Jednak dla dzieci powrót tu raczej będzie nagrodą niż karą, gdyż sala tortur bardzo się im podoba.

Sala tortur

Krzesło w sali tortur

O historii tortur

Zamek Kamieniec  – wnętrze

Wnętrza zamku są dość skromne – mury, schody, dziedziniec… Od kilku lat są też remontowane. Turyści narzekają, że trwa to długo, a niejednemu marzy się zamek z prawdziwego zdarzenia. Ruiny zamku są własnością pana Andrzeja Kołdera, muzealnika i opiekuna zabytków, który wydzierżawił je w 1995 roku od Skarbu Państwa.

To dzięki panu Kołderowi możemy cokolwiek oglądać. Wyobraźcie sobie, że przed 1995 rokiem ruiny były miejscem spotkań młodzieży i alkoholowych libacji. Pan Kołder włożył mnóstwo pracy w zrobienie z ruin miejsca turystycznego, sam zdobywał eksponaty, które możemy oglądać w muzeum  w wieży wartowni.

Wnętrze zamku

Zamek Kamieniec

Zamie Kamieniec

Zamek Kamieniec i „Zemsta” Aleksandra Fredry

Tym, co najbardziej przyciąga tu turystów jest fakt, że hr. Aleksander Fredro w kamienieckim zamku zaczerpnął pomysł na „Zemstę”. Otóż, w 1829 r., Fredro – ówczesny ka­pitan armii napoleońskiej, dzięki małżeństwu z Zofią Jabłonowską, został właścicielem zamku odrzykońskiego.

Przeglądając archiwalia swego ma­jątku, natrafił na akta procesowe właścicieli zamku z pier­wszej połowy XVII wieku. Wynikało z nich, że Piotr Firlej i Jan Skotnicki toczyli ze sobą wieloletni spór, któremu kres położył dopiero ślub zawarty w 1630 r. przez wojedzica Mikołaja Firleja z kasztelanką Zofią Skotnicką.

„W 1606 część zamku należała do Jana Skotnickiego. W tym roku przed sądem w Krośnie toczył się proces między Piotrem Firlejem mężem Jadwigi Firlej, a Janem Skotnickim, o prawo do korzystania ze studni zamkowej, a potem o wycięcie drzew. Jan Skotnicki nie tylko odbudował kaplicę, którą poświęcił w 1621 biskup przemyski Jan Wężyk, ale naprawił mur i odremontował zamek. Jednak w zemście za dokuczanie, przebudował dach w taki sposób, że odprowadzał Firlejom na ich dziedziniec wody deszczowe. Stało się to przyczyną długiego sporu Skotnickich i Firlejów (Wikipedia)”.

Właśnie na te informacje trafił przeglądając dokumenty zamkowe Aleksander Fredro. Historia sporu zainspirowała go do napisania „Zemsty”.

Wejście na taras widokowy

Widok z tarasu widokowego

Informacje praktyczne:

W okresie od 16 kwietnia do 31 października, wejście na teren zamku możliwe jest:

• od poniedziałku do piątku w godz. 9:30 – 18:30
  w soboty i niedziele w godz. 9:30 – 19:00.

Poza sezonem turystycznym w okresie od 1 listopada do 15 kwietnia, ruiny zamku są dostępne wyłącznie za uprzednią rezerwacją dla grup zorganizowanych liczących minimum 15 osób. Bilet kosztuje 8 zł (lub mniej, jeśli nie chcemy zaglądać do sali tortur.

Więcej informacji na: http://zamekkamieniec.iq.pl/