„Gwiaździsta noc Vincenta”, czyli jak tłumaczyć dzieciom historię sztuki

„Gwiaździsta noc Vincenta” M. Bird

„Gwiaździsta noc Vincenta” została uznana za najlepszą książkę dla dzieci w wieku 7-12 lat w rankingu Blog Top 2017. Jako że brałam udział w tworzeniu tego rankingu, sama przyznałam tej publikacji maksymalną ilość punktów. Książka Michaela Birda w przystępny, ciekawy sposób ukazuje dzieciom historię sztuki i prowadzi je przez najważniejsze dla danej epoki dzieła. Piękne wydanie i kapitalny pomysł autora na oswojenie dziecka ze sztuką sprawiają, że „Gwiaździsta noc Vincenta” może być niezwykle ważną publikacją w kształtowaniu wrażliwości młodego człowieka.

Książkę „Gwiaździsta noc Vincenta i inne opowieści. Historia sztuki dla dzieci” wydało Wydawnictwo Nasza Księgarnia pod koniec 2017 roku. Jej autorem jest Michael Bird, brytyjski popularyzator, historyk sztuki, wykładowca akademicki, eseista i pisarz, który w Polsce dał się poznać jako autor „100 idei, które zmieniły sztukę” (2012). Tym razem pokusił się o przybliżenie sztuki najmłodszym odbiorcom i… wyszło mu znakomicie, o czym świadczą świetne recenzje zadowolonych czytelników.

„Gwiaździsta noc Vincenta” – opowiadania o historii sztuki

„Gwiaździsta noc Vincenta” to konkretna lekcja historii sztuki. Publikacja liczy ponad 300 stron zapełnionych tekstem, ilustracjami, reprodukcjami dzieł sztuki oraz map. Kolejne rozdziały książki to kolejne epoki – od starożytności po czasy współczesne, prezentujące najważniejsze dzieła sztuki. Aby uchwycić istotę sztuki, przybliżyć ją młodemu odbiorcy, Michael Bird zdecydował się na formę opowiadań, czasem przetykanych elementami eseju. Opowiadania są dynamicznie, a niektóre obrazy czy też rzeźby opisane są tak, jakby powstawały na oczach czytelnika.

Opowieści te, choć oparte na życiorysach i twórczości artystów, są jednak dziełem wyobraźni autora, który inspirował się materiałami źródłowymi.

Wędrówka po nieznanych lądach sztuki zaczyna się od pewnej niemieckiej jaskini, w której w 1939 roku znaleziono rozbitą figurkę. Dopiero pod koniec lat 90. XX, po sklejeniu odłamków i licznych badaniach udało się ustalić, że rzeźba człowiek-lew został wykonany40 tys.-35 tys. lat p.n.e, co czyni ją najstarszą odnalezioną rzeźbą zoomorficzną.

Jak powstawał człowiek- lew, a przede wszystkim dlaczego powstał – dowiecie się z pasjonującej opowieści.

„Człowiek-lew” – najstarsza rzeźba świata

Po lekcji o sztuce starożytnej z wędrówką po jaskini Lascaux we Francji, egipskich historiach obrazkowych i twórczości artystów faraonów, spotkaniu z Klitiasem – słynnym greckim malarzem waz, znakomitym rzeźbiarzem Fidiaszem, po spotkaniu z dostojną terakotową armią pierwszego cesarza Chin, pora na średniowiecze.

Zanim tam jednak trafimy, Michael Bird opowie nam o „Ogrodzie” w Willi Liwii, cudnym malowidle ściennym wykonanym przez nieznanego artystę w 20 roku p.n.e. Dopiero potem poznamy „kulisy powstawania” mozaikowego obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem w tureckiej świątyni Hagia Sophia i zobaczymy „Podróżowanie pośród gór i strumieni” chińskiego malarza Fan Kuana. A jakże wciągająca jest opowieść o budowaniu świątyni na wodzie w Angkor Wat (Kambodża)!

Czytelnik „podgląda” witrażystów z Chartres, średniowiecznych iluminatorów i miniaturzystów, brązowników z Ife (Nigeria) oraz pracownię Andrieja Rublowa.

„Gwiaździsta noc Vincenta” – ciekawie o sztuce

Michael Bird udowadnia, że lekcje sztuki mogą być prawdziwą przygodą, a nie nudnym wykładem z wymuszoną analizą i interpretacją. Przykład? O słynnym „Portrecie małżonków Arnolfinich” opowiada tak zajmująco, że czytelnik czuje, jakby był obecny w pokoju włoskiego kupca, gdy Jan van Eyck portretował małżonków.

Intrygujące jest tytułowe opowiadanie. Otóż znajdujemy się w szpitalu psychiatrycznym, w którym za własną zgodą przebywa Vincent van Gogh i rozważa nad swoim nieudanym, zmarnowanym życiem. Dlaczego lubił malować przyrodę? Czemu trafił do psychiatryka? Jakie emocje przekazał w „Gwiaździstej nocy”?

Jak powstawało dzieło Vincenta van Gogha

Michał Anioł, Leonardo da Vinci, Rafael, Tycjan, Rembrandt, Velasquez, Paul Cezanne, Pablo Picasso, Frida Khalo, Camille Claudel – na kartach książki znaleźli się najwięksi artyści, których twórczość wypada znać. Ważny jest też ostatni rozdział książki, poświęcony sztuce współczesnej. Paradoksalnie, im bliżej czasów współczesnych, tym mniej znane są nam dokonania współczesnych artystów.

Właśnie, czy wiecie, co tworzył Niemiec Anselm Kiefer albo Louise Bourgeois czy El Anatsui? Co symbolizują „Ziarna słonecznika” Ai Weiwei?

Warto dowiedzieć się z „Gwiaździstej nocy Vincenta”.

Frida Khalo

Może historycy sztuki nie będą się zbytnio ekscytować książką Michaela Birda, ale z perspektywy rodzica, który chce zainteresować dziecko dziełami sztuki, mówię wam: tę książkę trzeba mieć.

Przeznaczona jest dla dzieci od 7. roku życia wzwyż. Będzie też pomocna niektórym dorosłym.