Muzeum Andy’ego Warhola w Medzilaborcach, czyli pop art w małym miasteczku

Muzeum Sztuki Nowoczesnej Andy’ego Warhola w Medzilaboracach

Muzeum Sztuki Nowoczesnej Andy’ego Warhola. Już nie pamiętam, od kiedy chciałam się tam wybrać, by zobaczyć pamiątki mistrza Andy’ego, materiały z archiwum rodzinnego oraz dzieła tego największego mistrza pop artu i obrazy współczesnych twórców tego nurtu. Medzilaborce na Słowacji, w którym mieści się muzeum, położone jest zaledwie ok. 100 km od mojego domu. Grzech się nie wybrać. Tego lata w końcu dopięłam swego i zobaczyłam to niezwykłe muzeum w nieco sennym miasteczku.

Sto kilometrów, czyli bliżej niż mamy do Krakowa, Katowic, Lublina czy Warszawy. Co więcej, przez całe wakacje z bliskiego nam Rzeszowa do Medzilaborzec kursuje specjalny szynobus, co stwarza okazję, żeby zobaczyć muzeum. Kursy odbywają się w soboty i niedziele i podobno są hitem, jednak mnie zniechęciła 4,5- godzinna podróż. Do muzeum zaglądnęliśmy, wracając z wakacji na Węgrzech. Nareszcie miałam okazję zobaczyć na własne oczy dzieła słynnego Andy’ego.

Zanim zacznę opowieść o naszej wyprawie do muzeum, pozwólcie, że opowiem wam o życiu i twórczości artysty.

Kim był Andy Warhol

Andy Warhol, fot. Jack Mitchell, źródło: Wikipedia

Nazwisko Andy Warhol mówi „cokolwiek” nawet tym, którzy niespecjalnie interesują się sztuką współczesną. Kojarzy się z rewolucją w sztuce, ekstrawagancją, popkulturą, pop artem. Artysta urodził się jako Andriej Warhola 6 sierpnia 1928 w Pittsburghu, był synem Andrija i Julii Warhola – grekokatolików łemkowskich ze wsi Miková w obecnym powiecie Stropkov, położonej miasta Medzilaborce. Państwo Warhola po przyjeździe do USA zmienili nazwisko na Warhol. Mieli trzech synów, Andy był najmłodszy. Matka wychowywała dzieci w duchu szacunku do wiary, rodziny i tradycyjnych wartości. Żyli bardzo skromnie i regularnie uczestniczyli w nabożeństwach greckokatolickich.

Andy Warhol studiował projektowanie użytkowe na Carnegie Mellon University w Pittsburghu. W 1949 r. w Nowym Jorku rozpoczął karierę jako ilustrator czasopism i twórca reklam. W latach 60. zaczął używać sitodruku do produkcji obrazów ze znanymi amerykańskimi produktami, tj. z zupą Campbell’s i Coca-Colą. Malował zarówno portrety sławnych osobistości, gwiazd ekranu i estrady, jak i przedmioty codziennego użytku.

Do historii przeszło jego powiedzenie „W przyszłości każdy będzie sławny przez 15 minut” i kto wie, czy artysta nie miał racji:-)

Był człowiekiem religijnym, ale ze względu na orientację seksualną (homoseksualizm) czuł się nieakceptowany przez środowisko.

Andy Warhol był także reżyserem – w ciągu pięć lat (1963-68) nakręcił aż 60 filmów. Projektował okładki albumów muzycznych, pisał książki, działał w branży modowej, był performerem, fotografem, miał własne programy w telewizji, założył czasopismo plotkarskie „Interview”.

Zmarł 22 lutego 1987 r. w wieku 58 lat w szpitalu w Nowym Jorku podczas rekonwalescencji po rutynowej operacji usunięcia pęcherzyka żółciowego. Jego majątek przez 9 dni sprzedawał dom aukcyjny Sotheby’s.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej Andy’ego Warhola w Medzilaborcach

Największe i najbardziej znane muzeum poświęcone artyście to The Andy Warhol Museum w Pittsburgu, w Pensylwanii, w którym znajduje się ponad 4 tysiące dzieł Warhola. Muzeum w Medzilaborcach jest wyjątkowe z innego powodu. Powstało z inicjatywy braci Andy’ego – Johna i Paula oraz Fundacji Andy’ego Warhola z Nowym Jorku. Oprócz dzieł artysty, znajdują się w nim liczne pamiątki rodzinne – rodziców oraz dziadków artysty.

Jest to też pierwsze muzeum na świecie poświęcone twórcy.

Muzeum położone jest 54 kilometry od granicy polsko-słowackiej (Barwinek). Jadąc od Węgier – tak jak my jechaliśmy) warto kierować się na Trebiszów i Humenne.

Muzeum Andy’ego Warhola w Medzilaborcach

Z zewnątrz może nie prezentuje się imponująco, ale jeśli będziecie w pobliżu, koniecznie zróbcie w Medzilaborcach przystanek. To prawdopodobnie jedyna okazja, żeby zobaczyć tyle dzieł artysty światowej sławy. No, chyba że kusi was wyjazd do Pittsburga…

O historii powstania muzeum przeczytacie tutaj (muzeum ma polską wersję strony), ja tylko nadmienię, że do jego założenia przyczynił się nauczyciel Michał Bycko, który w latach 80. XX wieku trafił na informację o pochodzeniu artysty. Po wielu perturbacjach, 30 czerwca 1991 roku zostało otwarte Muzeum Sztuki Nowoczesnej rodziny Warholów. W 1997 roku nazwa instytucji została zmieniona na obecną. Instytucja funkcjonuje już ponad 25 lat.

Muzeum znajduje się naprzeciwko hipermarketu Tesco, więc traficie bez problemu, nawet gdy przeoczycie tablice informacyjne.

Muzeum w Medzilaborcach

Na parterze mieszczą się toalety, hol oraz pomieszczenie z kasą biletową i sklepikiem z pamiątkami. Ja kupiłam… zakładki do książek dla siebie i dzieci. Dorośli płacą za wejście do muzeum 4 euro. Dzieci do 6. roku życia – gratis.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej Andy’ego Warhola w Medzilaboracach – wejście

Muzeum Andy’ego Warhola – ekspozycje

Zanim dotrzecie do sal, w których prezentowane są dzieła Warhola, zobaczycie ekspozycję Street art vs. pop art.

Przedstawia dzieła artystów plastyków, którzy osobiście poznali Andy’ego Warhola, inspirowali się jego twórczością lub nawiązywali do jego bezpośredniego artystycznego przekazu. W ramach ekspozycji zwiedzający mogą zobaczyć między innymi dzieła takich autorów jak Keith Haring, Roy Lichtenstein, Robert Indiana, Jean-Michel Basquiat, Bambi, Poppy i inni. Ekspozycja ta jest jedyną w swoim rodzaju.

To cytat z oficjalnej strony i ja go potwierdzam. Ta ekspozycja jest niezwykle ciekawa i stanowi niezły przedsmak tego, na co natkniecie się później.

Muzeum Andy’ego Warhola w Medzilaborcach

Muzeum Andy’ego Warhola w Medzilaborcach

Kiedy już nacieszycie oko sztuką street art, wejdziecie do sali prezentującej ekspozycję związaną z pochodzeniem artysty. Znajdują się tu unikaty – nie zobaczycie ich nigdzie indziej na świecie. Są to m.in.

• dokumenty i rekwizyty, które świadczą o rusińskim pochodzeniu artysty,
• autentyczna szatka, w której synowie Júlii i Andreja Warholów – Paul, John i Andy byli podawani do chrztu,
• kopa aktu zgonu
• korespondencja Julii Warholi, matki Andy’ego
• okulary, aparat i odtwarzacz kasetowy Andy’ego
• książeczkę artysty do nabożeństwa
• zdjęcia z pogrzebu Andy’ego
• rodzinne drzewo genealogiczne

Po zapoznaniu się z historią rodziny, w końcu docieramy do sali głównej. Nie wolno tam fotografować, więc prezentuję kilka zdjęć ściągniętych ze strony muzeum. Wygląda to mniej więcej tak, ale największe wrażenie robi podziwianie tego wszystkiego na żywo.

Muzeum Andy’ego Warhola; https://www.muzeumaw.sk/pl

Prezentowane są tu dzieła wypożyczone muzeum przez Fundację Andy’ego Warhola na Rzecz Sztuki Wizualnej w Nowym Jorku, ze zbiorów prywatnych kolekcjonerów oraz z dzieł, które stanowią majątek muzeum.

Ekspozycja ukazuje wszystkie ważne etapy twórczości artysty włącznie z dominującymi motywami jego dzieł – Amerykańska śmierć, Sztuka ze sztuki, portrety słynnych osobistości. Ekspozycja obejmuje nie tylko najpopularniejsze dzieła, jak np. seriografie zup Cambella, Marilyn, Camouflage, ale także inne, jak Flowers (Black and White) czy dzieło reprezentujące okres przed popartem w życiu Warhola – litografię “In the Bottom of My Garden”.

Spore wrażenie robi portret Lenina, szczególnie wyeksponowany w sali (widać go na zdjęciu poniżej). Nie wiem, jak odbierają go inni, ale dla mnie czuć tu potęgę władzy. Dziwne uczucie – miałam ochotę schować się, zniknąć przed spojrzeniem tej postaci. Obrazu „Red Lenin” nie da się zapomnieć.

Muzeum Andy’ego Warhola; https://www.muzeumaw.sk/pl

Czyje portrety tu zobaczycie? Goldy Meir, Elizabeth Taylor, Franza Kafki, Rockefellera, Ingrid Bergman, królowej Elżbiety, królowej Beatrix, Marylin Monroe, i oczywiście self portret artysty. Prócz tego obrazy takie jak: „Ostatnia wieczerza”, „Święta Apollonia” i dwa numery słynnego czasopisma „Interview”. Jest tutaj także kurtka z wężowej skóry, garnitur i krawat artysty.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej Andy’ego Warhola w Medzilaborcach to piękne muzeum, które prezentuje wyjątkowe dzieła z dala od wielkomiejskiego blasku, w jakim żył artysta.

Polecam – zobaczcie koniecznie, gdy będziecie w pobliżu. Wcześniej zaglądnijcie na stronę muzeum.

Cytaty w tekście to fragmenty zaczerpnięte ze strony muzeum.