„Roczniki…” – o tym jak Jan Długosz czekał sto lat na wydawcę

Pamiętasz, kiedy ostatni raz byłeś w bibliotecznej czytelni? Mi też trudno sobie przypomnieć… Tymczasem biblioteki pełne są prawdziwych skarbów: cennych rarytasów wydawniczych i unikatowych bibliofilskich egzemplarzy, których przeglądanie jest jak odkrywanie pilnie strzeżonych tajemnic. Niestety, większość starodruków nie jest dostępna dla zwykłego czytelnika. „Roczniki” Jana Długosza też. Dziś możesz je przeczytać we fragmentach na moim blogu. Pod warunkiem, że znasz łacinę:-)

Pod koniec ubiegłego roku Sejm uchwalił rok 2015 Rokiem Jana Długosza, św. Jana Pawła II i Polskiego Teatru. Prawda, jak niewielu z nas o tym wie?

Jan Długosz, Wikipedia

Jan Długosz znalazł się w tym zestawieniu nieprzypadkowo – w 2015 roku, a dokładnie 1 grudnia, minie 600. rocznica jego urodzin. Długosz był kronikarzem, historykiem, duchownym, geografem, dyplomatą oraz wychowawcą synów Kazimierza Jagiellończyka. Jest autorem dzieła, uważanego za jedno najwybitniejszych osiągnięć dziejopisarskich późnego średniowiecza w Europie: „Roczniki, czyli kroniki słynnego Królestwa Polskiego” (z łac. Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae).

W zbiorach specjalnych Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie znajduje się egzemplarz tego znaczącego w naszej historii i kulturze dzieła: Historia polonica, tom 1, wydrukowany w Dobromilu, w oficynie Jana Szeligi, w 1615.

Pierwsza strona

Prace nad „Rocznikami…” Długosz rozpoczął w 1455 roku, jednak na ich wydanie czekał prawie sto lat, ponieważ ówcześni możnowładcy byli niechętni zamieszczonym w nich treściom. „Roczniki…” ukazały się drukiem dopiero po niemal 100 latach właśnie w oficynie Jana Szeligi. Niestety, król Zygmunt III zakazał drukowania dalszych tomów i rozkazał zniszczyć cały nakład dzieła. Większość nakładu zajęły władze miejskie Lwowa, a oficyna Szeligi upadła. Egzemplarz skonfiskowanej edycji stanowi dziś dużą rzadkość bibliofilską. Całość kroniki Długosza ukazała się dopiero na początku XVIII w.

Oprawa kroniki

Egzemplarz przechowywany w WiMBP w Rzeszowie jest dobrze zachowany, po renowacji i konserwacji. Zrekonstruowano oprawę księgi, wykorzystano zachowane fragmenty oryginalnej skóry, z widocznymi tłoczeniami na złoto, zarówno na okładzinach jak i na grzbiecie księgi. Brakujące ubytki okładzin uzupełniono jasną skórą. Po przeciwległej stronie do grzbietu, blok księgi zabezpieczono skórzanymi wiązaniami.

Strona tytułowa

Karta tytułowa w kolorystyce czarno-czerwonej, z przewagą druku czerwonego, obramowana jest podwójnymi liniami, w których w górnej części widnieją trzy drzeworytowe ozdobniki ze stylizowanym kwiatem. Poniżej tytułu znajduje się drzeworytowy sygnet Jana Szeligi, przedstawiający trzy kolumny połączone przeplecioną w połowie wstęgą, na której widnieje napis ”Prawdą a Pracą”. Po obu stronach sygnetu widzimy odręczne notatki wykonane piórem. Po stronie tytułowej, w kolejności starodruk zawiera: dedykację senatowi weneckiemu, biografię Długosza i list dedykacyjny do Zbigniewa Oleśnickiego.

Źródło: PBC

Wydanie 1 tomu Historii, składa się z 6 ksiąg (doprowadzonych chronologicznie do 1240 r.). Początek każdej księgi wyróżniony jest graficznie i kolorystycznie, gdyż zastosowano tu także druk czerwony. Księga w całości liczy 158 arkuszy, z czego utworzono 599 stron. Dodatkowym walorem starodruku są drzeworytowe inicjały, czarne, czerwone lub czarno-czerwone. 

Starodruk w wersji cyfrowej możecie obejrzeć na stronie Podkarpackiej Biblioteki Cyfrowej

Źródło tekstu: WiMBP w Rzeszowie
Fotografie pochodzą ze zbiorów WiMBP w Rzeszowie, cyfrowa wersja dzieła: Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa