44 teksty na 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę

by Katarzyna Grzebyk · 10 marca 2018

44 teksty na 100-lecie odzyskania niepodległości

W 2018 roku obchodzimy bardzo ważną rocznicę: stulecie odzyskania niepodległości przez Polskę. W całym kraju odbywa się i będzie się odbywać z tej okazji szereg wydarzeń, ale rocznicę tę można również potraktować książkowo i literacko. Jak? Para Prezydencka – Andrzej Duda z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą zaproponowali do czytania przez cały rok listę 44 tekstów „Antologii Niepodległości”. Lista już została mocno skrytykowana przez literaturoznawców i publicystów. Zarzuca się jej, że „wieje nudą, pospolitością i chłopstwem”, że zabrakło ważnych lektur i ważnych nazwisk. Szczególnie kobiecych. Najpierw jednak przyjrzyjmy się liście.

Lista 44 tekstów Antologii Niepodległości

Józef Ignacy Kraszewski, Stara baśń, tom II, rozdz. 8.
Anonim, Bogurodzica.
Jan Kochanowski, Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry…[w:] tegoż, Pieśni, ks. I, nr 10.
Mikołaj Sęp Szarzyński, Pieśń IV: O cnocie szlacheckiej [w:] tegoż, Rytmy abo wiersze polskie.
Piotr Skarga, Kazania sejmowe, [tu:] Kazanie wtóre: O miłości ku ojczyźnie i o pierwszej chorobie Rzeczypospolitej, która jest z nieżyczliwości ku ojczyźnie[fragment od słów: „Dwoje przedniejsze rozkazania, umierając Pan Jezus…”; do słów: „…zatonie, i z nim my sami poginiemy”].
Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki, [fragment: Rok Pański 1683; od słów: „Tak i wiedeńska forteca…”; do słów: „nie zapomniawszy jeszcze łaźni, którą im anno 1673 sprawił pod Chocimiem nad Dniestrem”].
Wespazjan Kochowski, Psalmodia polska, [tu:] Psalm XXVI: Pienie wdzięczności za zwycięstwo wiedeńskie.
Szymon Starowolski, Lament utrapionej Korony Polskiej[od początku aż po fragment poetycki włącznie].
Anonim, Odważny Polak na marsowym polu [pieśń konfederatów barskich].
Ignacy Krasicki, Święta miłości kochanej ojczyzny.
Franciszek Karpiński, Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta, ostatniego polskiego króla z domu Jagiełłów.
Józef Wybicki, Pieśń Legionów Polskich we Włoszech.
Cyprian Godebski, Wiersz do Legiów polskich (1805).
Aleksander Fredro, Trzy po trzy [od początku utworu do słów: „Jeden z nich tylko wrócił do Francji – i na własnej grzędzie pędził w niedostatku dnie starości i cierpienia. Napoleona już nie było”].
Alojzy Feliński, Boże, coś Polskę.
Adam Mickiewicz, Do matki Polki.
Karol Boromeusz Hoffman, Wielki Tydzień Polaków, czyli opis pamiętnych wypadków
w Warszawie od dnia 29 listopada do 5 grudnia 1830 r., Warszawa 1830, tu: fragment o nocy belwederskiej, s. 23-32 (wyd. Warszawa 1915), [fragment od słów: „Dzień ten był 29 Listopada 1830 roku…”; do słów: „Dnia 30 Listopada, około godziny 8-ej rano powitaliśmy jutrzenkę oswobodzenia Polski”].
Adam Mickiewicz, Dziady cz. III, scena I [opowiadanie Sobolewskiego;
fragment od słów: „Czy nie ma nowin z miasta…”; do słów: „Nie tak świętą, ni wielką, lecz równie niewinną”].
Adam Mickiewicz, Księgi pielgrzymstwa polskiego, wstęp , rozdz. I-III, VI.
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, ks. XII [koncert Jankiela; fragment od słów: „Było cymbalistów wielu…”; do słów: „On, czapkę zdjąwszy, wodza rękę ucałował” (wersy: 642-761)].
Juliusz Słowacki, Grób Agamemnona.
Zygmunt Krasiński, Psalm miłości [wersy: 1-179; 378-431] [w:] tegoż, Psalmy przyszłości.
Cyprian Kamil Norwid, Moja piosnka II.
Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, tom II, rozdz. IV [mogiła powstańców styczniowych; fragment od słów: „– Proszę stanąć i naokoło spojrzeć – głosem cichszym niż zwykle rzekł Jan”; do słów: „… wiecznego pod ziemią gorzenia i wyrzucania na świat niewidzialnych iskier?”].
Adam Asnyk, Póki w narodzie myśl swobody żyje.
Henryk Sienkiewicz, Potop, ks. II, rozdz. 14 [obrona Jasnej Góry].
Maria Konopnicka, Pieśń o domu.
Roman Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka [Wstęp].
Stanisław Wyspiański, Wyzwolenie [modlitwa Konrada, akt II; fragment od wersu 1348: „Pamiętam, niegdyś wchodziłem…”; do wersu 1509: „…błogosław czyn i rzeszę!”].
Józef Piłsudski, O wartości żołnierza Legionów, Lwów, 5 sierpnia 1923.
Leopold Staff, Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą!
Eugeniusz Małaczewski, Koń na wzgórzu, rozdz. IV.
Jan Lechoń, Piłsudski.
Stefan Żeromski, Przedwiośnie [fragment o „szklanych domach”; od słów: „Dlatego
do Polski – mówił – że tam się zaczęła nowa cywilizacja”; do końca tego podrozdziału].
Kazimierz Wierzyński, Zstąp, Duchu Mocy.
Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, rozdz.: Pod Arsenałem.
Krzysztof Kamil Baczyński, Mazowsze.
Czesław Miłosz, W Warszawie.
Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. na placu Zwycięstwa (Warszawa, 2 czerwca 1979).
Anonim, Postulat 22 [pieśń strajkowa z sierpnia 1980].
Andrzej Kijowski, Co się zmieniło w świadomości polskiego intelektualisty po 13 grudnia 1981 roku?[fragment od słów: „Czuliśmy to latem 1980 roku, że dzieje się coś, czego dotychczas nie było…”; do słów: „…i kochał ten charakter w innych i w sobie samym” [w:] tegoż, Rachunek naszych słabości.
Zbigniew Herbert, Raport z oblężonego miasta [wiersz z tomu pod tym samym tytułem].
Jarosław Marek Rymkiewicz, Rozmowy polskie latem 1983 roku [rozmowa z panią Żabką; fragment od słów: „Pani jest ze wschodu, pani Żabko…”; do słów: „To Mickiewicz ją obraził”].
Wojciech Wencel, Epigonia [wiersz z tomu pod tym samym tytułem].

Źródło: Prezydent.pl

Około 3/4 z tej listy czytałam i analizowałam na studiach polonistycznych. Nie dla rozrywki i zaczytania się, ale w celach literaturoznawczych i historycznych. Niektóre pewnie sami znacie z czasów szkolnych i zapewne od większości z was usłyszę, że sporo tych tytułów jest nie do przeczytania. A do przeczytania w większej ilości – to już w ogóle. Zapewne szkolne analizy skutecznie zniechęcały do sięgania po książki, które podejmowały temat wolności i niepodległości. Choć przyznajcie – „Kamienie na szaniec”, poezja Herberta i Baczyńskiego – te utwory czytają się same…

Zamysł stworzenia takiej listy jest jak najbardziej trafiony i uważam, że w 2018 roku warto byłoby wzbogacić swoje czytelnicze plany o literaturą związaną z odzyskaniem niepodległości czy literaturę z motywem ojczyzny. Nie wstydźmy się tego. Wbrew pozorom, nietrudno znaleźć taką książkę, która jednocześnie będzie wciągającą lekturą.

Krytycy zarzucają liście, że zabrakło na niej kobiet (poza Elizą Orzeszkową i Marią Konopnicką). Moim zdaniem to słuszny zarzut, bo dobrze byłoby, gdyby jednak znalazło się miejsce choćby… dla noblistki Wisławy Szymborskiej. Czy z jej twórczości naprawdę nie ma nic takiego, co byłoby godne umieszczenia na tej liście? Trochę mnie dziwi też obecność Romana Dmowskiego…

Symboliczna jest też liczba tekstów: 44 to liczba zaczerpnięta z „Dziadów” A. Mickiewicza:-)

Jestem ciekawa waszej opinii o tej liście.

Jakich nazwisk zabrakło, jakich utworów?

Czy zamierzacie w tym roku przeczytać coś z „Antologii Niepodległości”?