Kiedy do logopedy? Praktyczne wskazówki i porady

Kiedy do logopedy

Kiedy do logopedy? To pytanie nurtuje wielu rodziców, choć zdarza się, że pada ono zbyt późno. Jakie sygnały są na tyle niepokojące, że już należy umawiać się na wizytę, a jakie nieprawidłowości w wymowie są rozwojowe i mogą jeszcze zaczekać? Czy na wizytę u logopedy może być za późno albo za wcześnie? Czy emerytowi jeszcze „wypada” chodzić do logopedy?

Kiedy do logopedy? Czy już powinnam pójść z dzieckiem do logopedy? Mój trzylatek nie mówi „sz”, powinien chodzić do logopedy? – te pytania często słyszę w rozmowach z rodzicami dzieci w wieku żłobkowym lub przedszkolnym. Na te pytania trudno odpowiedzieć krótko i jednoznacznie, zwłaszcza jeśli nie mam możliwości obserwacji dziecka w swobodnej zabawie i rozmowie.

Kiedy do logopedy? Może „to” przejdzie samo?

Zawsze jednak należy na zimne dmuchać i lepiej zapisać się na wizytę i rozwiać swoje obawy niż przeczekać, aż to „przejdzie” i zbagatelizować problem. Nie przejdzie samo. Przejdzie jedynie wtedy, gdy wada jest rozwojowa. Znaczy to, że jeśli dziecko w wieku 3 lat nie mówi głoski „r”, być może – przy sprzyjających czynnikach – zacznie ją prawidłowo wypowiadać za rok lub dwa. Jeżeli natomiast 3-latek nie mówi mówi prawidłowo głosek „f” i „w”, trzeba rozpocząć terapię. Mam nadzieję, że ten wpis rozjaśni wasze wątpliwości.

Są pewne niepokojące sygnały, które wręcz powinny zobowiązywać do podjęcia terapii jak najszybciej. Oczywiście, decyzja o terapii dziecka u logopedy zawsze należy do rodziców i jest dobrowolna, niemniej jednak należy kierować się dobrem dziecka.

Kiedy do logopedy, a kiedy mowa jeszcze się rozwija

Przyjrzyjmy się klasyfikacji rozwoju mowy dziecka dokonanej przez prof. Leona Kaczmarka, ojca polskiej logopedii. Jego zdaniem, u dziecka prawidłowo rozwijającego się rozwój mowy trwa kilka lat i podzielony jest na cztery etapy:

  • Okres melodii (od narodzin do ukończenia 1. roku życia)
  • Okres wyrazu (od 1. do końca 2. roku życia)
  • Okres zdania (od 2. do końca 3. roku życia)
  • Okres swoistej mowy dziecięcej (od 3. do 6/7. roku życia)

Dziecko mając:

  • rok – komunikuje się z dorosłymi za pomocą krzyku; głuży, gaworzy, potem wymawia pierwsze wyrazy: mama, tata, baba;
  • 1-2 lat -używa prawie wszystkich samogłosek z wyjątkiem nosowych (ą, ę) oraz wymawia niektóre spółgłoski (p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć, dź, ch). Pozostałe zastępuje innymi.
  • 3 lata – porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski (p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, n, l, li);
  • 4 lata – wymawia głoski s, z, c, dz. Mowa ulega dalszemu doskonaleniu.
  • 5-6 lat – wymawia głoski sz, ż, cz, dż, r;
  • 7 lat – ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.

Te ustalenia uznaje się za normę. Wszelkie odstępstwa od niej wymagają konsultacji logopedycznej. Jakie? Szczegóły poniżej.

Kiedy z dzieckiem do logopedy koniecznie?

Dziś już nikogo nie dziwi, że logopeda pracuje z kilkumiesięcznymi dziećmi (są logopedzi, którzy zajmują się wyłącznie takimi dziećmi), ale także z osobami dorosłymi, które po latach życia z wadą wymowy lub innym zaburzeniem (np. jąkaniem), postanawiają skorzystać z terapii. Są i tacy pacjenci, którym wada wymowy zaczyna przeszkadzać dopiero na studiach czy po podjęciu pracy. Jeszcze inni muszą korzystać z pomocy logopedy, będąc np. po przebytym udarze.

Do logopedy zawsze, gdy dziecko:

  • (niemowlę) nie głuży i nie gaworzy
  • (niemowlę) nie reaguje na dźwięki
  • nie utrzymuje kontaktu wzrokowego
  • nie odpowiada uśmiechem na uśmiech
  • nie wskazuje palcem w geście komunikacji w 8-9 m-cu
  • nie naśladuje gestów, np. „pa pa”
  • wkłada język między zęby podczas mówienia
  • nie mówi przez okres dłuższy niż 1-2 miesiące w żłobku, przedszkolu lub szkole
  • ma problemy z prawidłowym torem oddechowym
  • ma problemy z żuciem i połykaniem
  • oddycha przez usta
  • gdy słownik dziecka nie rozwija się

ma już postawioną diagnozę:

  • niedosłuchu,
  • autyzmu, Zespołu Aspergera,
  • mutyzmu,
  • jąkania,
  • Zespołu Downa lub innego zespołu genetycznego,
  • Zespołu Retta, Zespółu Hellera,
  • niepełnosprawności intelektualnej,
  • opóźnionego rozwoju mowy (ORM),
  • zaburzenia mowy o typie afazji,
  • wady wymowy.

Zawsze gdy:

  • po ukończeniu 1 roku życia nie wypowiada kilku prostych wyrazów (mama, baba, tata, dada)
  • w 1-2 roku życia porozumiewa się z otoczeniem za pomocą gestu i mimiki,
  • nie rozumie prostych komunikatów (nie reaguje na pytania, nie wykonuje poleceń), w 1-2 roku życia
  • nie łączy wyrazów w proste zdania (typu mama daj/tata chodź) w wieku 2 lat
  • mówi w sposób niezrozumiały dla otoczenia w wieku 3 lat
  • nie wypowiada głosek: „l, k, g, f, w, ś, ź, ć, dź” w 4. roku życia
  • nie wypowiada głosek s, z, c, dz w 5. roku życia
  • nie wypowiada głosek „sz, ż, cz, dż” i zamienia je na s, x, c, dz, w 6. roku życia
  • nie wymawia głoski „r” w 6. roku życia (lub zastępuje „r” głoską „j” lub „l”)

Mam nadzieję, że powyższe informacje pomogą Wam rozwiać niektóre wątpliwości.


Na wizytę u logopedy nigdy nie jest zbyt wcześnie.

Nigdy za późno, choć wówczas terapia może trwać dłużej.

Katarzyna Grzebyk

Witaj! Mam na imię Katarzyna. Jestem logopedą, współautorką książki "Sekrety Rzeszowa" i dziennikarką. Aktywnie działam w Towarzystwie Miłośników Ziemi Niebyleckiej. Chcesz poznać mnie lepiej? Zapraszam na stronę "O mnie".

You may also like...