100. rocznica urodzin Zbigniewa Rychlickiego, ilustratora, twórcy Misia Uszatka i Plastusia

Zbigniew Rychlicki, fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Sto lat temu, 17 stycznia 1922 roku w Orzechówce, małej wiosce koło Brzozowa na Podkarpaciu urodził się Zbigniew Rychlicki, wybitny ilustrator, grafik i plakacista. Był twórcą plastycznych postaci Misia Uszatka i Plastusia oraz ilustratorem książek, na których wychowuje się już kolejne pokolenie. Z tej okazji w Teatrze Maska w Rzeszowie odbyło się wydarzenie upamiętniające życie i twórczość tego artysty. Miałam zaszczyt brać w nim udział, opowiadając o kulisach pisania artykułów o Zbigniewie Rychlickim.

Wszystko zaczęło się od książki. Od tej książki:

Miś Uszatek

Kilka lat temu, w 2016 roku otrzymałam do recenzji piękne wydanie trzech książek o Misiu Uszatku. Wydawnictwo Nasza Księgarnia, z którą współpracowałam w zakresie recenzji książek, przygotowało tę publikację z okazji 60. urodzin Misia Uszatka. Kiedy ją zobaczyłam, od razu wiedziałam, że muszę pokazać dzieciom książkę i postać, które były bliskie nie tylko mojemu pokoleniu. Przygotowując recenzję, natknęłam się na bardzo ciekawą dla mnie informację – w notce biograficznej twórców Misia Uszatka zaznaczono, że ilustrator Zbigniew Rychlicki urodził się w Orzechówce koło Brzozowa na Podkarpaciu, całkiem blisko mojej rodzinnej miejscowości.

Postanowiłam napisać artykuł do magazynu VIP Biznes i Styl i zebrać jak najwięcej informacji o życiu i twórczości tego wybitnego artysty, związanego z moją okolicą. Rozpoczęłam poszukiwania i dotarłam do pana Andrzeja Rychlickiego, syna Zbigniewa Rychlickiego, który udostępnił mi materiały i udzielił kilku ważnych informacji. Przyznał jednak, że wspomnienia z podkarpackiej Orzechówki odeszły wraz z jego ojcem.

Tak powstał artykuł do magazynu VIP Biznes i Styl oraz biznesistyl.pl, a potem rozdział w książce „Sekrety Rzeszowa”. Choć starałam się jak najszerzej opisać postać Zbigniewa Rychlickiego, uważam, że jest jeszcze wiele do opisania w tym temacie, np. w publikacji książkowej.

100. rocznica urodzin Zbigniewa Rychlickiego w Teatrze Maska w Rzeszowie

W poniedziałek, 17 stycznia 2022 r. w Teatrze Maska w Rzeszowie odbyły się obchody 100. rocznicy urodzin Zbigniewa Rychlickiego. Pomysłodawcą wydarzenia był Michał Tabisz, prezes Fundacji Czarna Górka, współorganizatorem – Muzeum Dobranocek w Rzeszowie, a patronem – Wydawnictwo Nasza Księgarnia, której Zbigniew Rychlicki był dyrektorem artystycznym. Głównym punktem była dyskusja panelowa z udziałem: Joli Richter-Magnuszewskiej, artystki, ilustratorki i autorki książek dla dzieci; dr hab. Alicji Ungeheuer-Gołąb, badaczki literatury dziecięcej, poetki i pisarki; Ewy Niemiec, dyrektor Zespołu Szkół w Orzechówce oraz moim jako autorki artykułów o Zbigniewie Rychlickim. Debatę poprowadziła Alina Bosak, publicystka magazynu VIP Biznes&Styl, z którą wspólnie napisałyśmy wspomnianą już książkę “Sekrety Rzeszowa”.

Następnie pani Katarzyna Lubas, dyrektor Muzeum Dobranocek w Rzeszowie zaprezentowała publiczności prezentację o Misiu Uszatku. Potem zaprezentowany został krótki film – wywiad z panem Andrzejem Rychlickim, synem ilustratora. Pan Andrzej wspominał dzieciństwo z ojcem-artystą, opowiadał o jego pracowitości, o inspiracjach w pracy twórczej. Publiczność miała okazję zobaczyć film ukazujący piękno rodzinnej okolicy artysty.

Andrzej Rychlicki, syn Zbigniewa Rychlickiego

100. rocznica urodzin Zbigniewa Rychlickiego – galeria zdjęć

Od lewej: Michał Tabisz, prezes Fundacji Czarna Górka; Katarzyna Lubas, dyrektor Muzeum Dobranocek w Rzeszowie; dr hab. Alicja Ungehauer-Gołąb; Jola Richter-Magnuszewska, ilustratorka; Ewa Niemiec, dyrektor Zespołu Szkół w Orzechówce; ja; red. Alina Bosak; fot. archiwum Fundacji Czarna Górka

100. rocznica urodzin Zbigniewa Rychlickiego, dr hab. Alicja Ungehauer-Gołąb, fot. archiwum Fundacji Czarna Górka

Dyskusja panelowa, fot. archiwum Fundacji Czarna Górka

Pani Ewa Niemiec, dyrektor Zespołu Szkół w Orzechówce, fot. Archiwum Fundacji Czarna Górka

Od prawej: red. Alina Bosak, prowadząca dyskusję; Jola Richter-Magnuszewska, znana ilustratorka i ja :-)

100. rocznica urodzin Zbigniewa Rychlickiego – relacje w mediach

Obchody 100. rocznicy urodzin Zbigniewa Rychlickiego były relacjonowane w mediach. Zachęcam do obejrzenia nagrań oraz przeczytania relacji na stronach:

• Fundacja Czarna Górka – tutaj
• Radio Rzeszów – tutaj
• Telewizja Rzeszów – tutaj
• Radio Via – tutaj
• Gazeta Codziennej Nowiny – tutaj

100. rocznica urodzin Zbigniewa Rychlickiego – notka biograficzna 

Zbigniew Rychlicki urodził się 17 stycznia w 1922 roku w Orzechówce pod Brzozowem. Jak przyznała Pani Ewa Niemiec, dyrektor Zespołu Szkół w Orzechówce, Rychliccy nie byli rodowitymi orzechowianinami. Trafili tu, ponieważ ojciec ilustratora, Jan Rychlicki został skierowany tu do pracy. Przez 21 lat był kierownikiem miejscowej szkoły powszechnej (od 1 sierpnia 1914 roku do 30 listopada 1935 roku). Na stałą posadę kierownika został mianowany przez Radę Szkolną Okręgową od 1 VIII 1914 roku, jednak pierwsza wojna światowa powołała go w szeregi c.k. armii. Jak podaje kronika szkolna, z niewoli rosyjskiej powrócił na początku września 1918 roku. Rychliccy mieszkali w miejscowej szkole.

Zbigniew Rychlicki najprawdopodobniej mieszkał w Orzechówce do ok. 13 roku życia. Do gimnazjum uczęszczał w Krakowie, tutaj też spędził drugą wojnę światową. Studiował w Instytucie Sztuk Plastycznych na Katedrze Grafiki Książkowej. Studia ukończył w 1946 roku. W 1956 r. uzyskał dyplom Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.  Mając 27 lat, zilustrował pierwszą książkę – „Pyza na Starym Mieście” (Kraków, 1949) autorstwa Hanny Januszewskiej.

Ilustracje Zbigniewa Rychlickiego, wystawa w Teatrze Maska

Uprawiał malarstwo sztalugowe i techniki graficzne, zwłaszcza drzeworyt, ale zapamiętany został przede wszystkim jako znakomity ilustrator książek dla dzieci. W swojej czterdziestokilkuletniej karierze zilustrował aż 150 książek, m.in. „Proszę słonia” Ludwika Jerzego Kerna, „Plastusiowy pamiętnika” Marii Kownackiej, „Podróże Guliwera” Jonathana Swifta, „Tajemniczą wyspę” Juliusza Verne’a, „Czarnoksiężnika ze Szmaragdowego Grodu” i innych powieści o krainie Oz Lymana Franka Bauma oraz „Razem ze słonkiem” Marii Kownackiej.

Otrzymał ponad 20 krajowych i zagranicznych nagród i wyróżnień, w tym Nagrodę im. Hansa Christiana Andersena w dziedzinie ilustracji (1982) przyznawanej przez Jury Międzynarodowego Komitetu do Spraw Książki dla Dzieci i Młodzieży (IBBY) za wybitne osiągnięcia artystyczne. Jest jedynym Polakiem uhonorowanym tą cenną nagrodą, nazywaną „małym Noblem”.

Wystawa w Teatrze Maska

Zbigniew Rychlicki podkreślał, że ilustrator musi być po trosze psychologiem i wczuwać się w psychikę dziecka, jego wyobrażenia i emocje oraz umiejętnie dozować trudności warsztatowe. „Pies musi być psem, koń koniem, natomiast pies może być zielony, koń różowy czy niebieski, jak to rysują same dzieci” – tłumaczył.

W 2022 roku planowane są kolejne inicjatywy mające na celu upamiętnienie życia i twórczości Zbigniewa Rychlickiego.